گايدلاين هاي باليني مجموعه اي نظام مند از آخرين و معتبرترين شواهد علمي هستند كه شيوه هاي برخورد باليني با يك بيمار را بطور طبقه بندي شده با در نظر گرفتن اولويت ها، اثربخشي و هزينه اثربخشي بيان مي كنند. در كشورهاي در حال توسعه هميشه اين بحث مطرح مي شود كه تعداد شواهد معتبر بومي محدود است و اگر قرار است از شواهد كشورهاي توسعه يافته استفاده شود، چه لزومي براي دوباره كاري وجود دارد؟
در پاسخ به اين سئوال موضوع بومي سازي گايدها مطرح شده است. بومي سازي گايد لاين به مفهوم نگاه نظام مند به گايد لاين هاي موجود در جهت يافتن مرتبط ترين آنها با شرايط بيماران ما و تلفيق آن با ملزومات فرهنگي و منطقه اي جمعيت هدف ونيز امكانات نظام سلامت مي باشد
گاید لاین های بالینی مبتنی بر شواهد
یک سناریو :
فرض کنید که شما می خواهید که یک خانم 62 ساله دیابتیک با عفونتهای مکرر اداری را تحت درمان مناسب قرار دهید. شیوه های مختلف درمانی ممکن است مدنظر باشد، مثلاً شما می توانید با همان روش سنتی صرفاً با توجه به نتیجه کشت ادراری هربار به درمان عفونت بپردازید و یا اینکه علاقمند اجرای درمانی مبتنی بر شواهد باشید یعنی سئوال طراحی کنید، جستجو کنید، نقادی کنید و در نهایت پاسخ سئوال خود را در یک مقاله پیدا کنید. اما قبل از اینکه به فکر اجرای نتیجه حاصله باشید باید موقعیت بیمار خود را در نظر بگیرید «خانم 62 ساله دیابتیک، عفونت مکرر» شما بایستی به عوامل زمینه ای دیگر از جمله سن بیمار، طول مدت ابتلا به دیابت، احتمال ایجاد مثانه نوروژنیک در زمینه دیابت،عامل میکروبی و ... نیز دقت کنید به عبارت دیگر نتیجه حاصل از تحقیقات را با شرایط بیمار خود انطباق دهید تا در مورد عملیاتی بودن آن تصمیم بگیرد. از سوی دیگر بایستی تعادل مناسبی در میزان سود و یا زیان ایجاد شود. و هرگز فقط یک تحقیق نمی تواند منبع تصمیم گیری درست باشد و معمولاً مجموعه ای از مطالعات خوب طراحی شده بایستی مورد استفاده قرار گیرند.
با توجه به داستان فوق، دولتها، انجمن ها و یا تشکل های علمی به این فکر افتادند که با طراحی گاید لاین ها و یا همان راهنمای های بالینی آخرین و معتبرترین شواهد علمی را با شرایط و فرهنگ منطقه ای تلفیق نمایند و یک بیانیه منطبق با خواسته های بیمار، پزشکان، کارکنان سلامت و جامعه برای هر سئوال بالینی طراحی کنید.
برای نگارش یک گاید لاین بایستی یک مسیر نسبتاً طولانی یا یک کار تیمی خیلی دقیق و مناسب بعمل آید.
آیا لازم است که هر کشور یا جامعه گاید لاین بالینی اختصاصی خود را داشته باشد؟
طبیعتاً پاسخ مثبت است. اما بحث اینجاست که چقدر ممکن است شواهد حاصل از جستجوی پایگاههای اطلاعاتی بین المللی در جوامع مختلف متفاوت باشد. و آیا هر جامعه ای شواهد کافی منطقه ای دارد؟
آنچه مسلم است میزان شواهد معتبر در جوامع توسعه یافته بیشتر در حال توسعه است. لذا بنظر می رسد که نیازی به دوباره کاری و طی این مسیر طولانی در هر کشوری وجود داشته باشد. البته بجز در موارد خاص و اپیدمی های منطقه ای. اما نباید فرهنگ ها، باورها، شرایط آب و هوایی منطقه، خواست بیماران و طبیعت بیماری را در جوامع مختلف نادیده گرفت. لذا در این شرایط به جای نگارش گایدلاین می توان از روشهای بومی سازی گایدلاین استفاده کرد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره مراحل گایدلاین نویسی و بومی سازی آن به کتاب اثربخشی بالینی مراجعه فرمائید.